Nefs-i emmâreme bir sille-i tedip - On Sekizinci Söz Birinci Nokta

https://dersdunyasi.net/ olarak düzenlediğimiz Cumartesi Derslerinde bu hafta “Nefs-i emmâreme bir sille-i tedip” konusu işlenmektedir. Üstad Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ından Sözler isimli eserinden On Sekizinci Söz Birinci Nokta.

KISA VİDEO

UZUN VİDEO

On Sekizinci Söz

Bu Sözün iki makamı var. İkinci Makamı daha yazılmamıştır. Birinci Makamı Üç Noktadır.

BİRİNCİ NOKTA

لاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَۤا اَتَوْا وَيُحِبُّونَ اَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلاَ تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيمٌ 1

Nefs-i emmâreme bir sille-i tedip

Ey fahre meftun, şöhrete müptelâ, medhe düşkün, hodbinlikte bîhemtâ, sersem nefsim!

Eğer binler meyve veren incirin menşei olan küçücük bir çekirdeği ve yüz salkım ona takılan üzümün siyah kurucuk çubuğu, bütün o meyveleri, o salkımları kendi hünerleri olduğu ve onlardan istifade edenler o çubuğa, o çekirdeğe medih ve hürmet etmek lâzım olduğu hak bir dâvâ ise, senin dahi sana yüklenen nimetler için fahre, gurura belki bir hakkın var.

Halbuki sen, daim zemme müstehaksın. Zira o çekirdek ve o çubuk gibi değilsin. Senin bir cüz-i ihtiyar ın bulunmakla, o nimetlerin kıymetlerini fahrinle tenkis ediyorsun, gururunla tahrip ediyorsun ve küfranınla iptal ediyorsun ve temellükle gasp ediyorsun.

Senin vazifen fahir değil, şükürdür. Sana lâyık olan şöhret değil, tevazudur, hacâlettir. Senin hakkın medih değil, istiğfardır, nedâmettir. Senin kemâlin hodbinlik değil, hüdâbinliktedir.

Evet, sen, benim cismimde, âlemdeki tabiata benzersin. İkiniz hayrı kabul etmek,

Dipnot-1

“Yaptıkları kötülüklerle sevinen ve yapmadıkları hayırla övülmekten hoşlanan kimseleri, sakın azaptan kurtulurlar zannetme. Onlar için pek acı bir azap vardır.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:188.

bîhemtâ: eşsiz, benzersiz
cüz-i ihtiyarî: insandaki çok az irade serbestliği (bk. c-z-e; ḫ-y-r)
fahr: gurur, övünme
hacâlet: utanç
hak: doğru (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hayr: iyilik (bk. ḫ-y-r)
hodbin: bencil, kibirli
hüdâbinlik: Allah’ı tanımak
istiğfar: af dileme, tevbe (bk. ğ-f-r)

kemâl: mükemmellik, kusursuzluk (bk. k-m-l)
küfran: nankörlük (bk. k-f-r)
medih: övgü
meftun: tutkun, düşkün
menşe: kaynak, esas
müptelâ: bağımlı, tutulmuş
müstehak: layık (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
nedâmet: pişmanlık
nefs-i emmare: insanı daima kötülüğe, yasak zevk ve isteklere teşvik eden duygu (bk. n-f-s)

sille-i tedip: edeplendirme tokadı
tabiat: doğa, canlı cansız varlıklar; maddî âlem (bk. ṭ-b-a)
tahrip: yıkma, bozma
temellük: sahiplenme (bk. m-l-k)
tenkis: eksiltme, değerini indirme
tevazu: alçakgönüllülük
zemm: ayıplama, kötüleme

şerre merci olmak için yaratılmışsınız. Yani, fâil ve masdar değilsiniz; belki münfail ve mahalsiniz. Yalnız bir tesiriniz var. O da, hayr-ı mutlaktan gelen hayrı güzel bir surette kabul etmemenizden, şerre sebep olmanızdır.

Hem siz birer perde yaratılmışsınız, tâ güzelliği görülmeyen zahirî çirkinlikler size isnad edilip, Zât-ı Mukaddese-i İlâhiyenin tenzihine vesile olasınız. Halbuki, bütün bütün vazife-i fıtratınıza zıt bir suret giymişsiniz. Kabiliyetsizliğinizden hayrı şerre kalb ettiğiniz halde, Hâlıkınızla güya iştirak edersiniz! Demek nefisperest, tabiatperest gayet ahmak, gayet zalimdir.

Hem deme ki, “Ben mazharım. Güzele mazhar ise güzelleşir.” Zira, temessül etmediğinden, mazhar değil, memer olursun.

Hem deme ki, “Halk içinde ben intihap edildim. Bu meyveler benimle gösteriliyor. Demek bir meziyetim var.” Hayır, hâşâ! Belki herkesten evvel sana verildi; çünkü herkesten ziyade sen müflis ve muhtaç ve müteellim olduğundan en evvel senin eline verildi. HAŞİYE-1

Haşiye-1

Hakikaten, ben de bu münazarada Yeni Said nefsini bu derece ilzam ve iskât etmesini çok beğendim ve “Bin bârekâllah” dedim.

bârekâllah: Allah hayırlı ve bereketli kılsın (bk. b-r-k)
cihet: yön
fâil: işi yapan, özne (bk. f-a-l)
firak: ayrılık (bk. f-r-ḳ)
güz: sonbahar
hakikaten: gerçekten (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hakikî: gerçek, doğru (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
Hâlık: her şeyi yoktan yaratan Allah (bk. ḫ-l-ḳ)
hâşâ: asla, öyle değil
haşin: kırıcı, sert
haşiye: dipnot, açıklayıcı not
hayr: iyilik (bk. ḫ-y-r)
hayr-ı mutlak: tam ve kesin hayır, iyilik (bk. ḫ-y-r; ṭ-l-ḳ)
hazin: hüzünlü, acıklı
hüsn-ü bilgayr: dolayısıyla güzel (bk. ḥ-s-n)
hüsn-ü bizzat: bizzat güzel (bk. ḥ-s-n)
hüsün: güzellik (bk. ḥ-s-n)
ilzam etme: susturma

intihap edilmek: seçilmek
intizam: düzenlilik (bk. n-ẓ-m)
iskât etme: susturma
isnad: dayandırma (bk. s-n-d)
iştirak: ortaklık
kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)
kalb etmek: dönüştürmek
mahal: yer, mekan
masdar: kaynak
mazhar: görünme ve yansıma yeri (bk. ẓ-h-r)
memer: geçilecek yer, köprü
merci: kaynak
meziyet: üstün özellik
müflis: iflas etmiş
münazara: tartışma (bk. n-ẓ-r)
münfail: fiilden etkilenen (bk. f-a-l)
muntazam: düzenli (bk. n-ẓ-m)
müşevveş: karışık, düzensiz
müteellim: acı çeken
nebâtât: bitkiler
nefisperest: nefsini seven, nefsine tapan (bk. n-f-s)

şer: kötülük
tabiatperest: herşeyin tabiatın tesiriyle meydana geldiğini iddia eden, tabiata tapan (bk. ṭ-b-a)
tahribat: yıkıp bozmalar
tecelliyât-ı celâliye-i Sübhâniye: kusur ve eksiklikten yüce olan Allah’ın haşmet ve büyüklüğünün görünümleri (bk. c-l-y; c-l-l; s-b-ḥ)
temessül: yansıma, şekillenme (bk. m-s̱-l)
tenzih: noksan ve çirkinliklerden yüce tutma (bk. n-z-h)
vazife-i fıtrat: yaratılış görevi (bk. f-ṭ-r)
zahirî: görünürdeki (bk. ẓ-h-r)
Zât-ı Mukaddese-i İlâhiye: Allah’ın mukaddes zâtı (bk. ḳ-d-s; e-l-h)
ziyade: çok, fazla

KAYNAKLAR

Risale-i Nur Külliyatı, Sözler, On Sekizinci Söz, Birinci Nokta, Söz Basım Yayın Ltd. Şti., Mart 2012, İstanbul.

http://www.erisale.com/#content.tr.1.313

CUMARTESİ DERSLERİ

Üstad Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ından; Sözler, Mektubat, Lem’alar, Şuâlar gibi kitaplarından alınarak her hafta Cumartesi günü Cumartesi Dersleri adı altında yapılan ve YouTube’da yüklenen dersler yer almaktadır.

Ayrıca; http://www.erisale.com/#home adresinde yer alan Risalelerin ekran kaydı yapılmakta ve sitemizde ilgili dersin bulunduğu sayfaya metinler ve sözlük konulmaktadır.

Dersler en son yapılan derslere göre sıralanmaktadır.