Kanun – Kural ile Kanun Dışı – Kural Dışı Olma, Monotonluk – Değişim ve Sebepler – On Altıncı Söz Küçük Bir Zeyl

https://dersdunyasi.net/ olarak düzenlediğimiz Cumartesi Derslerinde bu hafta “Kanun – Kural ile Kanun Dışı – Kural Dışı Olma, Monotonluk – Değişim ve Sebepler” konusu işlenmektedir. Üstad Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ndan Sözler isimli eserinden On Altıncı Söz Küçük Bir Zeyl.

KISA VİDEO

UZUN VİDEO

On Altıncı Söz

Küçük bir zeyl

Kadîr-i Alîm ve Sâni-i Hakîm, kanuniyet şeklindeki âdâtının gösterdiği nizam ve intizamla kudretini ve hikmetini ve hiçbir tesadüf işine karışmadığını izhar ettiği gibi; şuzûzât-ı kanuniye ile, âdetinin harikalarıyla, tagayyürat-ı sûriye ile, teşahhusatın ihtilâfâtıyla, zuhur ve nüzul zamanının tebeddülüyle meşietini, iradetini, fâil-i muhtar olduğunu ve ihtiyarını ve hiçbir kayıt altında olmadığını izhar edip yeknesak perdesini yırtarak ve herşey, her anda, her şe’nde, her şeyinde Ona muhtaç ve rububiyetine münkad olduğunu ilâm etmekle gafleti dağıtıp ins ve cinnin nazarlarını esbabdan Müsebbibü’l-Esbaba çevirir. Kur’ân’ın beyanatı şu esasa bakıyor.

âdât: adetler, kurallar
beyanat: açıklamalar (bk. b-y-n)
esbab: sebepler (bk. s-b-b)
fâil-i muhtar: dilediğini yapmakta serbest olan fâil (bk. f-a-l; ḫ-y-r)
gaflet: umursamazlık; âhirete ve Allah’ın emir ve yasaklarına duyarsız davranma hali (bk. ğ-f-l)
hikmet: herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması (bk. ḥ-k-m)
ihtilâfât: ihtilaflar, uyuşmazlıklar
ihtiyar: irade, seçim, istek (bk. ḫ-y-r)
ilâm: duyurma, bilgilendirme (bk. a-l-m)
ins ve cin: insanlar ve cinler

intizam: düzenlilik (bk. n-ẓ-m)
iradet: istek, dileme, tercih (bk. r-v-d)
izhar etmek: göstermek (bk. ẓ-h-r)
Kadîr-i Alîm: herşeyi bilen, sonsuz güç ve kudret sahibi Allah (bk. ḳ-d-r; a-l-m)
kanuniyet: kanun haline gelme (bk. ḳ-n-n)
kudret: güç, iktidar (bk. ḳ-d-r)
meşiet: irade, dileme
münkad: boyun eğen
Müsebbibü’l-Esbâb: sebeplerin yaratıcısı olan Allah (bk. s-b-b)
nazar: bakış, dikkat (bk. n-ẓ-r)
nizam: düzen (bk. n-ẓ-m)
nüzul: inme (bk. n-z-l)
rububiyet: Allah’ın herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması (bk. r-b-b)

Sâni-i Hakîm: herşeyi hikmetle ve sanatla yaratan Allah (bk. ṣ-n-a; ḥ-k-m)
şe’n: durum, hal (bk. ş-e-n)
şuzûzât-ı kanuniye: kanun dışılıklar (bk. ḳ-n-n)
tagayyürat-ı sûriye: şekil ve suret değişiklikleri (bk. ṣ-v-r)
tebeddül: değişme
teşahhusat: şahıslanmalar, belirlenmeler
yeknesak: monoton, aynı tarzda
zeyl: ilâve, ek
zuhur: meydana çıkma (bk. ẓ-h-r)

Meselâ, ekser yerlerde bir kısım meyvedar ağaçlar bir sene meyve verir. Yani rahmet hazinesinden ellerine verilir, o da verir. Öbür sene, bütün esbab-ı zahiriye hazırken, meyveyi alıp vermiyor.

Hem meselâ, sair umur-u lâzımeye muhalif olarak, yağmurun evkat-ı nüzulü o kadar mütehavvildir ki, mugayyebat-ı hamsede1 dahil olmuştur. Çünkü vücutta en mühim mevki hayat ve rahmetindir. Yağmur ise, menşe-i hayat ve mahz-ı rahmet olduğu için, elbette o âb-ı hayat, o mâ-i rahmet, gaflet veren ve hicap olan yeknesak kaidesine girmeyecek. Belki, doğrudan doğruya Cenâb-ı Mün’im, Muhyî ve Rahmân ve Rahîm olan Zât-ı Zülcelâl, perdesiz, elinde tutacak, ta her vakit dua ve şükür kapılarını açık bırakacak.

Hem meselâ, rızık vermek ve muayyen bir sima vermek, birer ihsan-ı mahsus eseri gibi ummadığı tarzda olması, ne kadar güzel bir surette meşiet ve ihtiyar-ı Rabbâniyeyi gösteriyor. Daha tasrif-i hava ve teshir-i sehab gibi şuûnât-ı İlâhiye yi bunlara kıyas et.

Dipnot-1

Mugayyebat-ı hamse (beş bilinmeyen şey): “Kıyâmet vaktine dâir bilgi Allah katındadır. Yağmuru O indirir. Rahimlerde olanı O bilir. Hiç kimse yarın ne kazanacağını bilmez. Hiç kimse nerede öleceğini bilmez. Muhakkak ki Allah herşeyi hakkıyla bilir, herşeyden hakkıyla haberdardır.” Lokman Sûresi, 31:34.

âb-ı hayat: hayat suyu (bk. ḥ-y-y)
Cenâb-ı Mün’im: varlıkları nimetlendiren yüce Allah (bk. n-a-m)
ekser: pekçok (bk. k-s̱-r)
esbab-ı zahiriye: görünürdeki sebepler (bk. s-b-b; ẓ-h-r)
evkat-ı nüzul: iniş zamanı (bk. n-z-l)
gaflet: umursamazlık; âhirete ve Allah’ın emir ve yasaklarına duyarsız davranma hali (bk. ğ-f-l)
hicap: perde
ihsan-ı mahsus: özel iyilik ve bağış (bk. ḥ-s-n)
ihtiyar-ı Rabbâniye: Rab olan Allah’ın iradesi, dilemesi (bk. ḫ-y-r; r-b-b)

kaide: kural
mâ-i rahmet: rahmet suyu (bk. r-ḥ-m)
mahz-ı rahmet: rahmetin tâ kendisi (bk. r-ḥ-m)
menşe-i hayat: hayatın kaynağı (bk. ḥ-y-y)
meşiet: irade, dileme
meyvedar: meyveli
muayyen: belirli
mugayyebat-ı hamse: beş bilinmeyen şey (bk. ğ-y-b)
Muhyî: bütün canlılara hayat veren Allah (bk. ḥ-y-y)
mütehavvil: değişken
Rahîm: sonsuz şefkat ve merhamet sahibi Allah (bk. r-ḥ-m)
Rahmân: rahmet eserleri bütün varlık âlemini kuşatan Allah (bk. r-ḥ-m)

rahmet: şefkat, merhamet (bk. r-ḥ-m)
sair: diğer
şuûnat-ı İlâhiye: Cenab-ı Allah’ın işleri ve icraatları (bk. ş-e-n; e-l-h)
tasrif-i hava: havanın idaresi ve kullanılması (bk. ṣ-r-f)
teshir-i sehab: bulutların emre boyun eğdirilmesi
umur-u lâzıme: gerekli işler
yeknesak: monoton, aynı tarzda
Zât-ı Zülcelâl: sonsuz haşmet ve yücelik sahibi Zât, Allah (bk. ẕü; c-l-l)

KAYNAKLAR

Risale-i Nur Külliyatı, Sözler, On Altıncı Söz, Dördüncü Şua, Söz Basım Yayın Ltd. Şti., Mart 2012, İstanbul.

http://www.erisale.com/#content.tr.1.281

CUMARTESİ DERSLERİ

Üstad Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ından; Sözler, Mektubat, Lem’alar, Şuâlar gibi kitaplarından alınarak her hafta Cumartesi günü Cumartesi Dersleri adı altında yapılan ve YouTube’da yüklenen dersler yer almaktadır.

Ayrıca; http://www.erisale.com/#home adresinde yer alan Risalelerin ekran kaydı yapılmakta ve sitemizde ilgili dersin bulunduğu sayfaya metinler ve sözlük konulmaktadır.

Dersler en son yapılan derslere göre sıralanmaktadır.