hak – Ders Dünyası – WORLD OF COURSES

18 Ekim 202518 Ekim 2025

Sizin âzâlarınız içinde en kıymettar göz ve kulaklarınızın mâliki kimdir? Hangi destgâh ve dükkândan aldınız? Bu lâtif, kıymettar göz ve kulağı verecek ancak Rabbinizdir. Sizi icad edip terbiye eden Odur ki; bunları size vermiştir. Öyle ise yalnız Rab Odur. Mâbud da O olabilir. – Sözler 25.2.2.2.

Cumartesi Derslerinde bu hafta:

“Sizin âzâlarınız içinde en kıymettar göz ve kulaklarınızın mâliki kimdir? Hangi destgâh ve dükkândan aldınız? Bu lâtif, kıymettar göz ve kulağı verecek ancak Rabbinizdir. Sizi icad edip terbiye eden Odur ki; bunları size vermiştir. Öyle ise yalnız Rab Odur. Mâbud da O olabilir.”

konusu işlenmektedir.

Üstad Bediüzzaman Said Nursi Risale-i Nur Külliyatı Sözler Yirmi Beşinci Söz – Mu’cizât-ı Kur’âniye Risalesi – İkinci Şule – İKİNCİ NUR – İKİNCİ NÜKTE-İ BELÂĞAT.

SHORTS

KISA VİDEO

UZUN VİDEO

Yirmi Beşinci Söz

Mu’cizât-ı Kur’âniye Risalesi

İkinci Şule

İkinci Şulenin Üç Nuru var.

…

İKİNCİ NURU

…

İKİNCİ NÜKTE-İ BELÂĞAT:

Kur’ân, beşerin nazarına san’at-ı İlâhiyenin mensucatını açar, gösterir. Sonra, fezlekede o mensucatı esmâ içinde tayyeder; veyahut akla havale eder.

Birincinin misallerinden, meselâ

قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَۤاءِ وَاْلاَرْضِ اَمَّنْ يَمْلِكُ السَّمْعَ وَاْلاَبْصَارَ وَمَنْ يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَىِّ وَمَنْ يُدَّبِّرُ اْلاَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللهُ فَقُلْ اَفَلاَ تَتَّقُونَ فَذٰلِكُمُ اللهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ 1

İşte, başta der: Semâ ve zemini, rızkınıza iki hazine gibi müheyyâ edip oradan yağmuru, buradan hububatı çıkaran kimdir? Allah’tan başka, koca semâ ve zemini iki mutî hazinedar hükmüne kimse getirebilir mi? Öyle ise şükür Ona münhasırdır.

İkinci fıkrada der ki: Sizin âzâlarınız içinde en kıymettar göz ve kulaklarınızın mâliki kimdir? Hangi destgâh ve dükkândan aldınız? Bu lâtif, kıymettar göz ve kulağı verecek ancak Rabbinizdir. Sizi icad edip terbiye eden Odur ki; bunları size vermiştir. Öyle ise yalnız Rab Odur. Mâbud da O olabilir.

Üçüncü fıkrada der: Ölmüş yeri ihyâ edip yüz binler ölmüş taifeleri ihyâ eden kimdir? Haktan başka ve bütün kâinatın Hâlıkından başka şu işi kim yapabilir? Elbette O yapar, O ihyâ eder. Madem Haktır; hukuku zayi etmeyecektir. Sizi bir mahkeme-i kübrâya gönderecektir. Yeri ihyâ ettiği gibi, sizi de ihyâ edecektir.

Dördüncü fıkrada der: Bu azîm kâinatı bir saray gibi, bir şehir gibi, kemâl-i intizamla idare edip tedbirini gören, Allah’tan başka kim olabilir? Madem Allah’tan başka olamaz. Koca kâinatı bütün ecrâmıyla gayet kolay idare eden kudret o derece kusursuz, nihayetsizdir ki, hiçbir şerik ve iştirake ve muavenet ve yardıma ihtiyacı olamaz. Koca kâinatı idare eden, küçük mahlûkatı başka ellere bırakmaz. Demek, ister istemez “Allah” diyeceksiniz.

İşte, birinci ve dördüncü fıkra Allah der, ikinci fıkra Rab der, üçüncü fıkra el-Hak der.

فَذٰلِكُمُ اللهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ 2

ne kadar mu’cizâne düştüğünü anla. İşte, Cenâb-ı Hakkın azîm tasarrufâtını, kudretinin mühim mensucatını zikreder. Sonra da, o azîm âsârın, mensucatın destgâhı,

فَذٰلِكُمُ اللهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ

yani Hak, Rab, Allah isimlerini zikretmekle, o tasarrufât-ı azîmenin menbaını gösterir.

Dipnot-1

“De ki: Kimdir gökten ve yerden sizi rızıklandıran? Kimdir kulak ve gözler yaratıp size veren? Kimdir ölüden diriyi, diriden ölüyü çıkaran? Kimdir kâinatı yerli yerince tedbir ve idare eden? Onlar diyecekler ki, ‘Allah’tır.’ Öyle ise, ‘Hâlâ Ona ortak koşmaktan korkmaz mısınız?’ de. İşte, Hak olan Rabbiniz Allah Odur.” Yunus Sûresi, 10:31-32.

Dipnot-2

“İşte, Hak olan Rabbiniz Allah Odur.” Yunus Sûresi, 10:32.

âsâr: eserler
âzâ: âzalar, organlar
azîm: büyük (bk. a-ẓ-m)
beşer: insan
Cenâb-ı Hak: Hakkın ta kendisi olan şeref ve yücelik sahibi Allah (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
destgâh: işyeri
ecrâm: büyük varlıklar, gök cisimleri
esmâ: isimler (bk. s-m-v)
fezleke: netice, özet
fıkra: kısım, bölüm
Hak: varlığı hak olan ve her hakkın sahibi olan Allah (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
Hâlık: herşeyin yaratıcısı Allah (bk. ḫ-l-ḳ)
hububât: tohumlar, taneli bitkiler
ihyâ etmek: diriltmek, hayat vermek (bk. ḥ-y-y)
iştirak: ortaklık
kâinat: evren, yaratılmış herşey (bk. k-v-n)
kemâl-i intizam: tam bir düzenlilik (bk. k-m-l; n-ẓ-m)

kıymettar: kıymetli, değerli
kudret: güç, iktidar (bk. ḳ-d-r)
lâtif: güzel, hoş (bk. l-ṭ-f)
Mâbud: kendisine ibadet edilen Allah (bk. a-b-d)
mahkeme-i kübrâ: âhirette Allah’ın huzurunda kurulacak olan büyük mahkeme (bk. ḥ-k-m; k-b-r)
mahlûkat: yaratıklar (bk. ḫ-l-ḳ)
mâlik: sahip (bk. m-l-k)
menba: kaynak
mensucat: dokumalar
mu’cizâne: mu’cize şeklinde (bk. a-c-z)
muavenet: yardımlaşma
mutî: itaat eden, emre uyan
müheyyâ etmek: hazırlamak
mühim: önemli
münhasır: ait, sınırlı
nazar: bakış, dikkat (bk. n-ẓ-r)
nükte-i belâğat: belâğat inceliği (bk. b-l-ğ)
Rab: herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah (bk. r-b-b)

san’at-ı İlâhiye: Allah’ın san’atı (bk. ṣ-n-a; e-l-h)
semâ: gök (bk. s-m-v)
şerik: ortak
taife: topluluk, grup
tasarrufat: tasarruflar, herşeyi dilediği gibi kullanma ve yönetme (bk. ṣ-r-f)
tasarrufât-ı azîme: büyük tasarruflar (bk. ṣ-r-f; a-ẓ-m)
tayyetme: sarıp dürme, yerleştirme
tedbir: çekip çevirme, ihtiyacını karşılama (bk. d-b-r)
zemin: yeryüzü
zikretmek: anmak

İkincinin misallerinden:

اِنَّ فِى خَلْقِ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاخْتِلاَفِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتى تَجْرِى فِى الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَاۤ اَنْزَلَ اللهُ مِنَ السَّمَۤاءِ مِنْ مَۤاءٍ فَاَحْيَا بِهِ اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَۤابَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاۤءِ وَاْلاَرْضِ لاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ 1

İşte bu âyet Cenâb-ı Hakkın kemâl-i kudretini ve azamet-i rububiyetini gösteren ve vahdâniyetine şehadet eden, semâvât ve arzın hilkatindeki tecellî-i saltanat-ı ulûhiyet; ve gece gündüzün ihtilâfındaki tecellî-i rububiyet; ve hayat-ı içtimaiye-i insana en büyük bir vasıta olan gemiyi denizde teshir ile tecellî-i rahmet; ve semâdan âb-ı hayatı ölmüş zemine gönderip zemini yüz bin taifeleriyle ihyâ edip bir mahşer-i acaip suretine getirmekteki tecellî-i azamet-i kudret; ve zeminde hadsiz, muhtelif hayvânâtı basit bir topraktan halk etmekteki tecellî-i rahmet ve kudret; ve rüzgârları, nebâtat ve hayvânâtın teneffüs ve telkihlerine hizmet gibi vezaif-i azîme ile tavzif edip tedbir ve teneffüse salih vaziyete getirmek için tahrik ve idaresindeki tecellî-i rahmet ve hikmet; ve zemin ve âsüman ortasında, vasıta-i rahmet olan bulutları bir mahşer-i acaip gibi muallâkta toplayıp dağıtmak, bir ordu gibi istirahat ettirip vazife başına davet etmek gibi teshirindeki tecellî-i rububiyet gibi mensucat-ı san’atı tâdât ettikten sonra, aklı, onların hakaikına ve tafsiline sevk edip tefekkür ettirmek için

لاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

der, onunla ukulü ikaz için akla havale eder.

Dipnot-1

“Göklerin ve yerin yaratılmasında, gecenin ve gündüzün değişmesinde, insanlara faydalı şeylerle denizde akıp giden gemilerde, Allah’ın gökten su indirip onunla yeryüzünü ölümünden sonra diriltmesinde, her türlü canlıyı yeryüzüne yaymasında, rüzgârları sevk etmesinde ve gökle yer arasında Allah’ın emrine boyun eğmiş bulutlarda, aklını kullanan bir topluluk için nice deliller vardır.” Bakara Sûresi, 2:164.

âb-ı hayat: hayat suyu (bk. ḥ-y-y)
arz: yer, dünya
âsüman: gökyüzü
azamet-i rububiyet: Allah’ın rububiyetinin terbiye ve idare ediciliğinin büyüklüğü (bk. a-ẓ-m; r-b-b)
Cenâb-ı Hak: Hakkın ta kendisi olan şeref ve yücelik sahibi Allah (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hadsiz: sayısız
hakaik: gerçekler (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
halk etmek: yaratmak (bk. ḫ-l-ḳ)
hayat-ı içtimaiye-i insan: insanların sosyal hayatı (bk. ḥ-y-y; c-m-a)
hayvânât: hayvanlar
hikmet: herşeyin bir gayeye yönelik olarak, anlamlı ve tam yerli yerinde olması (bk. ḥ-k-m)
hilkat: yaratılış (bk. ḫ-l-ḳ)
ihtilâf: farklılık, ayrılık
ihyâ: diriltme, hayat verme (bk. ḥ-y-y)
ikaz: uyarma
kemâl-i kudret: kudretin mükemmelliği (bk. k-m-l; ḳ-d-r)

kudret: İlâhî güç, iktidar (bk. ḳ-d-r)
mahşer-i acaip: hayret verici şeylerin toplandığı yer (bk. ḥ-ş-r)
mensucat-ı san’at: san’at dokumaları (bk. ṣ-n-a)
muallâkta: boşlukta, havada
muhtelif: çeşitli, ayrı ayrı
nebâtat: bitkiler
salih: elverişli, uygun
semâ: gök (bk. s-m-v)
semâvat: gökler (bk. s-m-v)
suret: şekil, biçim (bk. ṣ-v-r)
şehadet: şahitlik (bk. ş-h-d)
tâdât etmek: saymak
tafsil: ayrıntı
tahrik: harekete geçirme
taife: topluluk
tavzif etmek: vazifelendirmek
tecellî-i azamet-i kudret: Allah’ın kudretinin büyüklüğünün tecellîsi, yansıması (bk. c-l-y; a-ẓ-m; ḳ-d-r)
tecellî-i rahmet: rahmet yansıması (bk. c-l-y; r-ḥ-m)

tecellî-i rububiyet: Allah’ın rububiyetinin terbiye ve idare ediciliğinin görünümü (bk. c-l-y; r-b-b)
tecellî-i saltanat-ı ulûhiyet: Allah’ın ilâhlık saltanatının yansıması (bk. c-l-y; s-l-ṭ; e-l-h)
tedbir: idare etme, çekip çevirme (bk. d-b-r)
tefekkür: Allah’ı tanımayı sonuç verecek şekilde düşünme (bk. f-k-r)
telkih: aşılama
teneffüs: soluk alma
teshir: emir altında tutma
ukul: akıllar
vahdâniyet: Allah’ın bir ve tek oluşu, ortağının bulunmayışı (bk. v-ḥ-d)
vasıta-i rahmet: rahmet vasıtası (bk. r-ḥ-m)
vezaif-i azîme: büyük vazifeler (bk. a-ẓ-m)
zemin: yeryüzü

KAYNAKLAR

Risale-i Nur Külliyatı, Sözler, Yirmi Beşinci Söz – Mu’cizât-ı Kur’âniye Risalesi – İkinci Şule – İKİNCİ NUR – İKİNCİ NÜKTE-İ BELÂĞAT, Söz Basım Yayın Ltd. Şti., Mart 2012, İstanbul.

https://erisale.com/#content.tr.1.559

https://sorularlarisale.com/risale-i-nur-kulliyati/sozler/yirmi-besinci-soz/559

CUMARTESİ DERSLERİ

Hem basîresinde selim bir gözü olan görür ki, Kur'ân'da öyle bir göz vardır ki, o göz bütün kâinatı zâhir ve bâtınıyla vâzıh, göz önünde bir sahife gibi görür, istediği gibi çevirir, istediği bir tarzda o sahifenin mânâlarını söyler. - 25. Söz - İkinci Şule - BİRİNCİ NUR — Hem basîresinde selim bir gözü olan görür ki, Kur’ân’da öyle bir göz vardır ki, o göz bütün kâinatı zâhir ve bâtınıyla vâzıh, göz önünde bir sahife gibi görür, istediği gibi çevirir, istediği bir tarzda o sahifenin mânâlarını söyler. – 25. Söz – İkinci Şule – BİRİNCİ NUR

Üstad Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ından; Sözler, Mektubat, Lem’alar, Şuâlar gibi kitaplarından alınarak her hafta Cumartesi günü Cumartesi Dersleri adı altında yapılan ve YouTube’da yüklenen dersler yer almaktadır.

Ayrıca; http://www.erisale.com/#home adresinde ve https://sorularlarisale.com/ adresinde yer alan Risalelerin ekran kaydı yapılmakta ve sitemizde ilgili dersin bulunduğu sayfaya metinler ve sözlük konulmaktadır.

Dersler en son yapılan derslere göre sıralanmaktadır.

CUMARTESİ DERSLERİ

31 Ağustos 20257 Eylül 2025

Amma hikmet-i Kur’âniye ise, nokta-i istinadı, kuvvet yerine “hakkı” kabul eder. Gayede, menfaat yerine “fazilet ve rıza-i İlâhîyi” kabul eder. Hayatta, düstur-u cidal yerine, “düstur-u teâvünü” esas tutar. Cemaatlerin rabıtalarında, unsuriyet ve milliyet yerine, “rabıta-i dinî ve sınıfî ve vatanî” kabul eder. Gayâtı, hevesât-ı nefsaniyenin nâmeşru tecavüzâtına sed çekip ruhu maâliyâta teşvik ve hissiyat-ı ulviyesini tatmin etmektir ve insanı kemâlât-ı insaniyeye sevk edip insan etmektir. – Cumartesi Dersleri 25. 3. 4.

Cumartesi Derslerinde bu hafta:

Amma hikmet-i Kur’âniye ise, nokta-i istinadı, kuvvet yerine “hakkı” kabul eder. Gayede, menfaat yerine “fazilet ve rıza-i İlâhîyi” kabul eder. Hayatta, düstur-u cidal yerine, “düstur-u teâvünü” esas tutar. Cemaatlerin rabıtalarında, unsuriyet ve milliyet yerine, “rabıta-i dinî ve sınıfî ve vatanî” kabul eder. Gayâtı, hevesât-ı nefsaniyenin nâmeşru tecavüzâtına sed çekip ruhu maâliyâta teşvik ve hissiyat-ı ulviyesini tatmin etmektir ve insanı kemâlât-ı insaniyeye sevk edip insan etmektir.

konusu işlenmektedir.

Üstad Bediüzzaman Said Nursi Risale-i Nur Külliyatı Sözler Yirmi Beşinci Söz – Mu’cizât-ı Kur’âniye Risalesi – Birinci Şule – ÜÇÜNCÜ ŞUA – İKİNCİ CİLVE.

SHORTS

KISA VİDEO

UZUN VİDEO

Yirmi Beşinci Söz

Mu’cizât-ı Kur’âniye Risalesi

Birinci Şule

ÜÇÜNCÜ ŞUA

Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyânın ihbârât-ı gaybiyesi ve her asırda şebâbiyetini muhafaza etmesi ve her tabaka insana muvafık gelmesiyle hasıl olan i’cazdır. Şu Şuaın Üç Cilvesi var.

…

İKİNCİ CİLVE:

Kur’ân’ın şebâbetidir. Her asırda taze nazil oluyor gibi, tazeliğini, gençliğini muhafaza ediyor. Evet, Kur’ân, bir hutbe-i ezeliye olarak, umum asırlardaki umum tabakat-ı beşeriyeye birden hitap ettiği için, öyle daimî bir şebâbeti bulunmak lâzımdır. Hem de öyle görülmüş ve görünüyor. Hattâ, efkârca muhtelif ve istidatça mütebayin asırlardan, her asra göre, güya o asra mahsus gibi bakar, baktırır ve ders verir.

Beşerin âsâr ve kanunları, beşer gibi ihtiyar oluyor, değişiyor, tebdil ediliyor. Fakat Kur’ân’ın hükümleri ve kanunları o kadar sabit ve rasihtir ki, asırlar geçtikçe daha ziyade kuvvetini gösteriyor. Evet, en ziyade kendine güvenen ve Kur’ân’ın sözlerine karşı kulağını kapayan şu asr-ı hazır ve şu asrın ehl-i kitap insanları, Kur’ân’ın

يَۤا اَهْلَ الْكِتَابِ يَاۤ اَهْلَ الْكِتَابِ 1

hitab-ı mürşidânesine o kadar muhtaçtır ki, güya o hitap doğrudan doğruya şu asra müteveccihtir ve يَۤا اَهْلَ الْكِتَابِ lâfzı, “Yâ ehle’l-mekteb” mânâsını dahi tazammun eder; bütün şiddetiyle, bütün tazeliğiyle, bütün şebâbetiyle,

يَۤا اَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا اِلٰى كَلِمَةٍ سَوَۤاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ 2

sayhasını âlemin aktârına savuruyor.

Meselâ, şahıslar, cemaatler muârazasından âciz kaldıkları Kur’ân’a karşı, bütün nev-i beşerin ve belki cinnîlerin de netice-i efkârları olan medeniyet-i hazıra,

Dipnot-1

“Ey kitap ehli! Ey kitap ehli!” Âl-i İmrân Sûresi, 3:64.

Dipnot-2

“Ey kitap ehli! Sizinle bizim aramızda müşterek olan bir söze gelin.” Âl-i İmrân Sûresi, 3:64.

âciz: güçsüz, zayıf (bk. a-c-z)
ahvâl-i uhreviye ve berzahiye: kabir ve âhiret halleri (bk. e-ḫ-r)
akl-ı beşer: insan aklı
aktâr: her taraf, her yan
âlem: dünya (bk. a-l-m)
âsâr: eserler
asr-ı hazır: şimdiki asır
Bârekâllah: Allah ne mübarek yaratmış (bk. b-r-k)
beşer: insan
cemaat: topluluk, grup (bk. c-m-a)
cilve: yansıma, görünüm (bk. c-l-y)
cinnî: cinlerden olan
çendan: gerçi
efkârca: fikirler bakımından (bk. f-k-r)
ehl-i kitap: kitap ehli; Allah’ın gönderdiği kitaplara inanan Hıristiyan ve Yahudiler (bk. k-t-b)

ehle’l-mekteb: mektepli, okumuş, bilgili (bk. k-t-b)
hacet: ihtiyaç (bk. ḥ-v-c)
hakaik: gerçekler (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hitab-ı mürşidâne: doğru yolu gösterici hitap (bk. ḫ-ṭ-b; r-ş-d)
hutbe-i ezeliye: ezelî hutbe (bk. ḫ-ṭ-b; e-z-l)
ihbârât-ı gaybiye: gaybdan verilen haberler (bk. ğ-y-b)
istidatça: kabiliyetçe (bk. a-d-d)
izah: açıklama
lâfz: kelime, ifade
medeniyet-i hazıra: günümüz medeniyeti
muâraza: karşı koyma, muhalefet
muhafaza: koruma (bk. ḥ-f-ẓ)
muhtelif: çeşitli, değişik
mütebayin: ayrı ayrı
müteveccih: yönelik

nazil olmak: inmek (bk. n-z-l)
netice-i efkâr: fikirlerin sonucu (bk. f-k-r)
nev-i beşer: insanlık
rasih: sağlam
sadakte: “doğrudur” (bk. ṣ-d-ḳ)
safa-yı kalb: kalbin safiliği, temizliği (bk. ṣ-f-y)
sayha: sesleniş
şebâbet: gençlik, tazelik
tabakat-ı beşeriye: insan tabakaları, sınıfları
tazammun etme: içine alma, kapsama
tebdil edilmek: değiştirilmek
tekemmül: mükemmelleşme (bk. k-m-l)
terakkiyat: ilerlemeler, yükselmeler
tezkiye-i nefis: nefsi terbiye edip temizleme (bk. n-f-s)
ukul: akıllar

Kur’ân’a karşı muâraza vaziyetini almıştır; i’câz-ı Kur’ân’a karşı, sihirleriyle muâraza ediyor. Şimdi, şu müthiş yeni muârazacıya karşı, i’câz-ı Kur’ân’ı,

قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَالْجِنُّ 1

âyetinin dâvâsını ispat etmek için, medeniyetin muâraza suretiyle vaz ettiği esâsâtı ve desâtirini, esâsât-ı Kur’âniye ile karşılaştıracağız.

Birinci derecede: Birinci Sözden tâ Yirmi Beşinci Söze kadar olan muvazeneler ve mizanlar ve o Sözlerin hakikatleri ve başları olan âyetler, iki kere iki dört eder derecesinde, medeniyete karşı Kur’ân’ın i’câzını ve galebesini ispat eder.

İkinci derecede: On İkinci Sözde ispat edildiği gibi, bir kısım düsturlarını hülâsa etmektir.

İşte, medeniyet-i hazıra, felsefesiyle hayat-ı içtimaiye-i beşeriyede nokta-i istinadı “kuvvet” kabul eder. Hedefi “menfaat” bilir. Düstur-u hayatı “cidal” tanır. Cemaatlerin rabıtasını “unsuriyet ve menfi milliyet” bilir. Gayesi, hevesât-ı nefsaniyeyi tatmin ve hâcât-ı beşeriyeyi tezyid etmek için bazı “lehviyattır.”

Halbuki, kuvvetin şe’ni, tecavüzdür. Menfaatin şe’ni, her arzuya kâfi gelmediğinden, üstünde boğuşmaktır. Düstur-u cidâlin şe’ni, çarpışmaktır. Unsuriyetin şe’ni, başkasını yutmakla beslenmek olduğundan, tecavüzdür. İşte, şu medeniyetin şu düsturlarındandır ki, bütün mehâsiniyle beraber, beşerin yüzde ancak yirmisine bir nevi surî saadet verip seksenini rahatsızlığa, sefalete atmıştır.

Amma hikmet-i Kur’âniye ise, nokta-i istinadı, kuvvet yerine “hakkı” kabul eder. Gayede, menfaat yerine “fazilet ve rıza-i İlâhîyi” kabul eder. Hayatta, düstur-u cidal yerine, “”düstur-u teâvünü” esas tutar. Cemaatlerin rabıtalarında, unsuriyet ve milliyet yerine, “rabıta-i dinî ve sınıfî ve vatanî” kabul eder. Gayâtı, hevesât-ı nefsaniyenin nâmeşru tecavüzâtına sed çekip ruhu maâliyâta teşvik ve hissiyat-ı ulviyesini tatmin etmektir ve insanı kemâlât-ı insaniyeye sevk edip insan etmektir.

Dipnot-1

“De ki: İnsanlar ve cinler bir araya toplansa…” İsrâ Sûresi, 17:88.

beşer: insan
cemaat: topluluk, grup (bk. c-m-a)
cidal: mücadele
desâtir: düsturlar, prensipler
düstur: prensip, kural
düstur-u cidâl: mücadele prensibi
düstur-u hayat: hayat prensibi (bk. ḥ-y-y)
düstur-u teavün: yardımlaşma prensibi
esâsât: esaslar
esâsât-ı Kur’âniye: Kur’ân’ın esasları
fazilet: güzel ahlak, erdem (bk. f-ḍ-l)
galebe: üstünlük
gayât: gayeler, amaçlar
hâcât-ı beşeriye: insanın ihtiyaçları (bk. ḥ-v-c)
hakikat: gerçek, doğru (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hayat-ı içtimaiye-i beşeriye: insanlığın toplumsal hayatı (bk. ḥ-y-y; c-m-a)
hevesât-ı nefsaniye: nefsin hevesleri, arzu ve istekleri (bk. n-f-s)

hikmet-i Kur’âniye: Kur’ân’ın hikmeti, bilgisi (bk. ḥ-k-m)
hissiyat-ı ulviye: yüksek duygular
hülâsa etmek: özetlemek
i’câz: mu’cize oluş (bk. a-c-z)
i’câz-ı Kur’ân: Kur’ân’ın mu’cize oluşu (bk. a-c-z)
kâfi: yeterli
kemâlât-ı insaniye: insanî mükemmellikler (bk. k-m-l)
lehviyat: haram eğlenceler, oyunlar
maâliyât: yüksek ve derin fikirler
mehâsin: iyilikler, güzellikler (bk. ḥ-s-n)
menfaat: yarar, çıkar
menfi: olumsuz
mizan: ölçü (bk. v-z-n)
muâraza: sözle karşı koyma, muhalefet
muvazene: karşılaştırma (bk. v-z-n)
nâmeşru: helâl olmayan (bk. ş-r-a)

nevi: tür, çeşit
nokta-i istinad: dayanak noktası (bk. s-n-d)
rabıta: bağ
rabıta-i dinî ve sınıfî ve vatanî: din, sınıf ve vatan bağı
rıza-i İlâhî: Allah’ın rızası (bk. e-l-h)
saadet: mutluluk
sed çekmek: engel olmak
sefalet: perişanlık, yoksulluk
sûri: görünüşte
şe’n: özellik, belirleyici nitelik (bk. ş-e-n)
tatmin: doyurma
tecavüz: haddi aşma, saldırma
tecavüzât: tecavüzler
teşvik: isteklendirme
tezyid etmek: arttırmak
unsuriyet: ırkçılık
vaz etmek: koymak

Hakkın şe’ni ise ittifaktır. Faziletin şe’ni, tesanüddür. Teâvünün şe’ni, birbirinin imdadına yetişmektir. Dinin şe’ni, uhuvvettir, incizaptır. Nefs-i emmâreyi gemlemekle bağlamak, ruhu kemâlâta kamçılamakla serbest bırakmanın şe’ni, saadet-i dâreyndir. İşte, medeniyet-i hazıra, edyân-ı sâbıka-i semâviyeden, bahusus Kur’ân’ın irşâdâtından aldığı mehâsinle beraber, Kur’ân’a karşı böyle hakikat nazarında mağlûp düşmüştür.

ahlâk-ı seyyie: kötü ahlâk (bk. ḫ-l-ḳ)
avam: halk, fakirler sınıfı
bahusus: özellikle
beyan etmek: açıklamak (bk. b-y-n)
cebbârâne: baskıcı bir şekilde, zorla (bk. c-b-r)
cem’iyât-ı hayriye: hayır cemiyetleri (bk. c-m-a; ḫ-y-r)
düstur: prensip
ebed: sonsuzluk (bk. e-b-d)
edyân-ı sâbıka-i semâviye: İslâmdan önceki semâvî dinler (bk. s-m-v)
ezel: başlangıcı olmayan, öncesizlik (bk. e-z-l)
fazilet: güzel ahlâk, erdem (bk. f-ḍ-l)
galebe-i i’câzkârâne: mu’cizeli bir şekilde galip gelme (bk. a-c-z)
hakikat: gerçek, doğru (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hased: kıskançlık
havas: zenginler sınıfı

hayat-ı içtimaiye-i beşeriye: insanlığın sosyal hayatı (bk. ḥ-y-y; c-m-a)
ihtilâlât-ı beşeriye: insanlardaki ihtilaller, karışıklıklar
imdad: yardım
incizap: kendine çekme
inzibat: âsayiş, düzen
irşâdâd: irşâdlar, doğru yolu gösteren sözler (bk. r-ş-d)
ittifak: birlik
kemâlât: mükemmellikler (bk. k-m-l)
Kur’ân-ı Hakim: her âyet ve sûresinde sayısız hikmet ve faydalar bulunan Kur’ân (bk. ḥ-k-m)
maden: kaynak
medeniyet-i hazıra: günümüz medeniyeti
mehâsin: güzellikler, iyilikler (bk. ḥ-s-n)
menba: kaynak
mesâil: meseleler (bk. m-s̱-l)
muâraza: sözle karşı koyma, muhalefet

mukaddime: başlangıç, giriş (bk. ḳ-d-m)
muvazene: denge (bk. v-z-n)
mübareze: mücadele, çatışma
nazar: bakış, düşünce (bk. n-ẓ-r)
nefs-i emmâre: insanı kötülüğe sevk eden içindeki duygu (bk. n-f-s)
nizâmat: kanunlar (bk. n-ẓ-m)
nümune: örnek
rahat-ı beşeriye: insanlığın rahatı
saadet-i dareyn: dünya ve âhiret mutluluğu
selb etmek: ortadan kaldırmak
şe’n: özellik, belirleyici nitelik (bk. ş-e-n)
şedit: çok şiddetli
teavün: yardımlaşma
terbiyegâh: terbiye yeri (bk. r-b-b)
tesanüd: dayanışma (bk. s-n-d)
uhuvvet: kardeşlik

KAYNAKLAR

Risale-i Nur Külliyatı, Sözler, Yirmi Beşinci Söz – Mu’cizât-ı Kur’âniye Risalesi – Birinci Şule – ÜÇÜNCÜ ŞUA – İKİNCİ CİLVE, Söz Basım Yayın Ltd. Şti., Mart 2012, İstanbul.

https://erisale.com/#content.tr.1.546

https://sorularlarisale.com/risale-i-nur-kulliyati/sozler/yirmi-besinci-soz/546

CUMARTESİ DERSLERİ

Evet, Kur'ân'ın hakaik-ı İlâhiyeye dair beyanatı ve tılsım-ı kâinatı fethedip ve hilkat-i âlemin muammâsını açan beyanat-ı kevniyesi, ihbârât-ı gaybiyenin en mühimmidir. Çünkü, o hakaik-ı gaybiyeyi, hadsiz dalâlet yolları içinde istikametle onları gidip bulmak, akl-ı beşerin kârı değildir ve olamaz. Beşerin en dâhi hükemaları o mesâilin en küçüğüne akıllarıyla yetişmediği malûmdur. - Cumartesi Dersleri 25. 3. 3. — Evet, Kur’ân’ın hakaik-ı İlâhiyeye dair beyanatı ve tılsım-ı kâinatı fethedip ve hilkat-i âlemin muammâsını açan beyanat-ı kevniyesi, ihbârât-ı gaybiyenin en mühimmidir. Çünkü, o hakaik-ı gaybiyeyi, hadsiz dalâlet yolları içinde istikametle onları gidip bulmak, akl-ı beşerin kârı değildir ve olamaz. Beşerin en dâhi hükemaları o mesâilin en küçüğüne akıllarıyla yetişmediği malûmdur. – Cumartesi Dersleri 25. 3. 3.

Dersler en son yapılan derslere göre sıralanmaktadır.